Nifûsa pola me bîst-bîst û pênc kes hebûn. Heta lîseyê min di wê polê de xwend . Xwendekarek popûler bûm. Heta dibistan xilas kir jî cihê yekemînê min neda çi kesê. Ji bo merasîmên Tirkan yên wek 29 ekîm fîlan, îlla kî yan helbest bi min didan xwendin, yan min moderatoriya wan rojan dikir. Herkesê min baş nas dikir. 

   Em di pola duyemîn de nin. Welatê kurmetê min yê wextekê ez gelekî ji wî dirêjtir, nehe ew bûye yek û nizam heştê çend cm ez jî bi yek û şêstûçar cm ve mame li ciyê xwo, her dem li ber tenişta min e. Em li gel yêk dixwin divexwin û li eynî ciyê rûdinin. Rojekê, kûrikeke bi navê Oxir; kaxezek da min, wextê ku zenga axerîn ya xilasbûna dersên wê rojê nîşan dida lê dida. Çavên Oxir, li nav çavên min de, heçku bibêjît: bila pismamê te nebînît vê tiştê.

    Ez ber bi malê we hatim, ji rêya nizanim çend deqiqeyan. Min piştî xwo gihande malê, heçku ji bilî Welat ez vê kaxezê divêt ji gelek kesan veşirînim, çûm WC û min bi heyecan ew kaxez vekir dest bi xwendinê kir. Li goreyê çavnêriya min ya hingî; kifş bû ku ew nivîs Oxirê feqîrok, yê deng jê dernakevît nenivîsandiye. Ji hûrgiliyên ji wê derê-ji vê derê min qritîkek wehe kiribû.

    Ew nameya di jiyana min de ya yekem bû. Sal bi sal ez mezintir dibûm û ez hînî cureyên nameyan dibûm. Nameyên bavê min yên kom kirî; yên pîrozbahiyan bûn. Ji Tansu Çiller heta Erdogan(nizanim hê jî ew name wek komkirî di nav nameyên bavê min de mane?!) rojên bavê min yê taybet pîroz kiribûn. Yên dayîka min; wextê bavê min leşkerî kirî ji wê re şandî(li cem bavê min bersivên van nameyan çi nîne.) Birayê min;  heta nehe çi name lalê wî min neditiye, xweda zanît! Û xwîşka min ya ku biçûkatiyê tiştên ecêb jê hîn bûme. Wek; di roja 14ê sibatê de û di sersalê de bo hevalên keçik name û diyarî stendin. Di nav koma nameyên wê de jî ev tiştok-miştokene hebûn.

   Rojekê, di roja 8ê adarê de bo min nameyek hat ji aliyê kesekê ve ku ez nas nakem. Ew name ji girtîgehê hatibû. Ji ber hin tiştan nivîsî bû û lê zêde jî kiribû "roja te ya jinan pîroz dikem" Bi hevokên ji dil hatibû nivîsîn lewma min got ez ê bersîvê bidem çibe, hind nivîsandiye hem name qet bê  bersîv dibe! Min bersîvek nivisî bes bersîvek wesa bû ku êdî îhtîmala nivîsîna bersîva wî çinebe. Ji xwe ev sê sal bû hevaleke min ê nameyan hebû ku me hema firsend çêbiba bo yêkudû dinivîsî. Min bi xwe ra nedidît ku ez hevaleke dî yê nameyê çêbikem.  

   Rojeke dî dewama  wê nameyê hat, paşî bi navnîşaneke dî nameyek dî. Nameyên bê bersîv zêde dibûn, ez bi poşmaniya nivîsîna nameya yekem xemgîntir dibûm. 

 
 "Mirovên bi destê çepê dinivîsin gelek zîrek in."

  Nizanim kê/î gotibû ev tişte ji min re, hêj wextê ez gelek zarok. Wextê ku min hejj "dozerên zer" dikir, min baweriya  xwo bi vê tiştê anîbû. Min wesa bi vê bawerkiribû, min hewl dida vêca bi destê çepê binivîsim lê hewla min bêçine bû min çi kir nivîsên bi destê çepê hatî nivîsîn nedihate xwendin.  Hatim lîsê, li pîknîkekê destê min yê çepê ji zenda min ve şikest. Çend hefteyan di nav alçî de ma. Kî/ê dihat digot: baş e destê te yê çepê ye ji xwe tu bi kar naînî wê destê. Belê belê, ji xwe ez her tiştê bi destekê dikem: ser şûştin, xwarin, li xwe kirin... 

  Hatim zanîngehê wek herkesê min got:  divêt ez jî li ensturmanekê lêdim. Gîtar bû para min. Min hilgirte ser lingên xwo da ku pêşiyê girtina wê hîre bibim. Bes şaşiyek hebû; serê gîtarê, li aliyê min yê çepê bû. Mamoste ji min re got: "tu her tiştê bi destê çepê dikey herhal ? Heger wesa bît îşê te hinekî zor e." Min got: Nexêr, ez destê xwo yê çepê bi kar naînim, nizanim tiştek çawa ye. Hem dibêjin "destê çepê ne girîng e (!)" Min çi kir çi nekir gîtar ji destê min yê çepê, nehate destê min yê rastê.

    Roja 6ê çileyê min bi destê xwo yê çepê rûyê xwo boyax dikir da ku biçime "bocuk bayramı" yê. Roja 7ê çileyê, destê çepê nebiba dibû lê heger hebe jî divêt qeza hatiba serê wê, ji ber ew destê çepê ye. Şûşeyeke huphupe di destê min yê çepê de bû parçe-parçe, bi wê cûsseya xwo şikest we zanî !  Bêyî êş, xwîneke ku bixwazit zûzûka ji laşê min bifilît, ji destê min yê bê fêyde rijiya. Tampon bes bû bo wê destê bê fêde. Lê xwîn her dixwest bêt. Bi rakirina peçeteyê min dît ku tilî ber bi jê bûnê ye. Wek hemi caran: *persoon persoon yewaş yewaş çûme servîsa emergency. Hevalê doxtor dest bi avêtina dîkîşê kir. Min gotê "Pirsgirêkek nebît yanê heger ez dîqqata te xirab nekem ez jî lê seyr bikem, destê xwo yê pûç bûyî" 

  Dizanim ku ez xemgîn bibam kesên ku ji milên min bihilgirin gelek bûn bes min vê carê jî xemginiya xwo avêt nav dilê xwo. Min li tiliya xwo ya wek miriyekê, ya ku li ser maseyê seyr kir, bêhneke xwoş.  Belê, dê bi 4 dîkîşan tiliya min bibe tiliyeke bi kêm-fêde. Ne wek berê, ne jî baştir.

  *Heştê çileyê dohezarohijdeh

    Ev ferhenge; di notêd ro bi ro bi peyvekê, min lê zêdekiriye de çêbûye. Bi armanceke ku kesên di kurdî de peyvêd cuda lêbigerît, bo wan bibîte çavkanî. Hemû peyvêd di devoka behdinî(bi taybetî bajarê Gever/Colemêrgê) de tên bi kar anîn in. Tê hêj bête berfireh kirin...

Zehl jê(ji yekî) çûn: bîzê jê(ji yekî) çûn, nefret kirin

Qeliştok: kax (sêvkên zuhakirî) 

Hêzandok: hêlinok, hêledan, hêlekan

Zêndan: nêrîn, mêzandin

Selîqe: bi dîqqat

Xirkirin: topkirin, berhevkirin

Serberkirin: rastkirin

Berkirin: lixwekirin (tenê ji bo lixwekirina cilan)

Di nav cilikan de bûn: regl, mens

Law: xweşik, cindî

Tezî: (e wek e ya Elî têt xwendin) tiştên cemidî

Şiv(m)tî: zebej

Hingo/hewe: hûn

Doşav: dims, dimis

Micid: cidî, rijd

Ber: kevir

Xarice: biyanistan, welatên xerîb

Page: tewle, axir

Buxtan: iftira, newehî

Qer/qerdar: deyn, deyndar

Tûk: mû, pirç

Kûçal: kûrik, kortik

Lam: gep

Difin: poz, bêvil

Fişar, zixt: tansiyon

Xalet: xaltîk

Mam: ap

Hût: keçel

Lerxînî: xurinî, bi zikê birçî

Tipil: tilî, pêçi

Têşt: taşt

Pitrûme / bêtirme: aşîkirina daran

Berhem: lewitandî

Sînebend: memikdank, sutyen

Cilik: lîbas, cil

Çillûz, zikçêl: çill, çavbirçî

Qetçine: qet nebe

Keçik: kevçî

Kiçik, kiç: keç, qîz. *Bi tîpa; navbera K û G yê tê gotin.

Çi: tu (çinîne: tuneye, çi tişt: tu tişt)

Ziret: misqal

Pêk kirin: Silh kirin, li hev kirin

Bezir: winda, wenda

Şeqî bûn: westî bûn

Sêvkêd bin erd: kartol, pitat

Hêstik: hestî

Hilkirin: pêxistin, vêxistin. *Tîpa "L" nerm têt xwendin.

Şibê, şibetî : wekî, mîna, fîna, wek

Hîre bûn: hîn bûn, fêrî bûn

Xira: hemû, giş, tevî

Jûr: hundir (hin dever di meneya "ode"yê de bi kar tînin)

Gûş: hembêz *ji peyva farsî "agûş"

Gîro: dereng, direng

Aman: firaq

Kurr: çamûr, herrî

Mane, we nîne, ne, ne weye ? : ne wisa ye ?

Be: Ya, pekî

Emel kirin: bikaranîn

Leqdan : gez kirin, gezandin 

       Wê şeva yekşemê ew şeva ku roj ve nimareya xwo guhertî xewek xwoş kişand. Roja dî şeveqê bi dengê zenga nimreya ku nasnedikir hişyar bû. Bi destên ji xewê tewizî xwo dirêjî telefonê kir û pê li "gerînê red bike" yê kir. Ew çi şans bû wesa hêj rojek bi nimreya xwo ya nû derbas nekiribû vêca ne nasek, kesekê sed baba ji dûr wî lê geriyabû. Bi xewa ku nîviya wê ji aliyê kesekî nenas ve ji wî hatiyê vegirtin, rabû ser xwo û cigareyek pêxist. Li gel cigareyê dest bi fikirina navnivîska xwo ya nû kir. Navnivîskek têr temîz. Pêşiya guherîna nimreyê navnivîsk hemû reşkiribû. Ne ku yekoyek li nêrîbe; pê li bişkovka "hemûyan jêbibe" kiribû. Yek kes nemabû, tenê yek jî.

Serê sala do hezaran... Ez hê ji muzîkê fam nakem, hema dişêm bêjim; ji çi tiştê fam nakem. Vêca sankî nehe gelek jê fam dikem ! Li geverê "Doğu Radyo" heye. Hefteyê carekê em wek muşteriyêd marketekê, li radyoyê digerin lawjeyan dixwazin. Hin caran bi bejna xwo ya hingî ya hindê bihostekê ez diaxivim digel spikerê. Lê ji kelecanê daxwaza dayîka ji min xwestî ji bîr dikem, nabêjim. Wek kulekê dimînit çend rojan di nav dilê min yê piçûcik de. 

 

    Carcaran ji radyoyê aciz dibin miletê malê, ji min lawjeyan dixwazin. Di nav wan lawjeyan de ma kîşk nîne kî: Hûr Genimo, De Bila Bêto, Kanî Kanî... Xalê min yê piştî emreke baş kirî kurdî hîn bûyî; strana Koma Amed/Baran Barana yê bi min didet guhdarkirin û paşî dibêjît ez heta careke dî têm tu vê stranê baş ezber bike, bo min bêje. Min gelek jê hezkiribû hem navê ji aliyê dayîkê ve li min dabûn dayîn, navê "Baranê" di nav da derbas dibû-nehe jî navbera aliyê dayîk û bavê ji ber vê nav danandinê ne baş e- hem jî soranî diçû xwoşiya min. Ema cihê herî xwoş, nakarat bû:

"Erê o Leyla Leyla bawana

 Wexte le dûrî gul we çawana"

   Di refê de qasetêd ser êk: Koma Dengê Azadî, Şivan Perwer, Ciwan Haco, Xero Ebbas û hwd. Di nav her qasetê de kaxezek ku li ser gotinêd stranan hatî nivîsîn û li ser piraniya wan fotrafêd xwediyê wan gotinan. Bi giştî "li serê jinikêd stranbêjan desmal, kofî; li serê mêrikêd stranbêj cemedanî" bi awireke bicid yan jî keniyeke çend saniye kişiyaye ku tenê têra wê fotrafê biket. Wextê, çaxê paqijiyê têt dayîka min wan rêz dikete ber min ku ez paqij bikem. Ez yekoyek vedikem bê rawestin dest bi ezberkirina wan dikem, bi xwendina xwo ya hingî *person person yevaş yevaş. Nizanim ezbera min ya hingî çawa bûye lê nehe gelek xirab e, wextê stranekê dibêjim gotinêd wê zêdetir diavêjim.

   Dîsa ez bi avêtina gotinêd lawjeyekê mijul im; hevalê min yê bi zorî min rêkirî perwerdeya şanê, nehe min bo konservatuvarê îkna diket. Ber bi îknabûnê me. Hêj "dengê te soprano ye, guhêd muzîkê li te heye" bo îknabûnê têr nekiriye. Bavê min, yê piştî dayîka min saza wî firotî ji muzîkê xeyidî, çi tiştan nabêjît, dayîka min jî bi qonserêd me yên li malê memnûn e. Ez dibêjim; ez jî hêj wek bavê xwo ji muzîkê sil nebûme dewam bikeme avêtina gotinên lawjeyêd xwo. 

   Herkesekê tiştek got, hûn çi dibêjin ?

     Roja dî di heftan de ji xew radibim. Li taqsîcî abiyê şevê dereng min anî û telefona xwo dayî min digerim. Di heft û nîvê têt. Heta em digihine acenteyê em sihbeteke xwoş diken. Ji axaftina wî fêhm dikem ku Colemêrgî ye. Ez dipirsim: 

Tu Colemêrgî yî? Şofor abî: 

Ez ne Colemêrgî me, ji Wanê me biçûkêd min Colemêrgî ne. Ez jî hema hîre bûme wek wan diaxivim. dibêjît. 

    Abî rast digot lê di şûna "jina min, hevjîna min, xanima min" gotibû biçûkêd min. Xanima wî ji Colemêrgê bû bi zewacê axaftina wê hîre bibû. Bo miletê me heram e anîna navê jinê. Hin caran şahît dibûm mêrikekê behsê mala xwo dikir lê qet navê jinê nedianî. Ma jin nebû ya her tişt dikir? Hema çi tişta neket jî mirov çawa kesekê hebe wek qet nebe nîşan didet. Xirabiyeke çend mezin ! 

    Em digihine acenteyê. Erebeya heştan, bi rotara wek hemi caran di neh û nîvan da radibît. Piştî rêwitiyan du û nîv saetan ez digihime Yeniköprüyê. Nêzîkê sîh erebe li dû yêk/hev in. Ez ji transîtê peya dibim ji xwe bahola min jî çinîne, dixwazim bimeşim. Piştî hinekî meşê digihime serê rêza erebeyan. Du leşkerê tirkan nasnameyan qontrol diken. Li min dinêrin ez dibêjim:

Yüksekova'ya değil, Hakkari'ye gideceğim. Yolcusu olduğum araba çok arkada kaldı, annem ve babam şu arabada beni bekliyor. Qebûl nakin, nasnameya xwo jî derdixinîm piştî baş qontrol diken:  tamam siz geçebilirsiniz, dibêjît leşkerekî zeîf û ji roja Colemêrgê şibê/wekî qîrê reş bûyî. Bi şeqî/westî bûnê  keniyeke dawî bo dayîk û bavê xwo dikem û wan hembêz dikem. Bavê min yê bê sebr bi sollama û lezçûnê  rêya saetekê nêzîkê bîst deqiqeyan kêm diket. Cergê me di devê me de em peya dibin. Û em li hemberê çiyayê simbil hekkarî ne. 

    Min çend sond xwar ku ez êdî careke dî ne ji balafirgeha Sabiha Gökçenê biçime Kurdistanê, ne di serê sibehê de biçim ne jî bi aqtarma. Lê şixulin, çêdibin... Carcaran tu sonda xwo daqurtînî wesa rastî dibite sond xwarin. Bi biryareke ji nişka ve hatî vegirtin hefteyek berê nehe min bo Wanê bilêt stend. 

    Dîsa lez bi lez dikevime rêya Sabiha Gokçenê. Otobês xwe şaş naket di saetekê de digihite balafirgehê. Saet û nîvan pêşiya rabûna balafirê ez li wir im. Bi pişta min ve çanteyeke piştê, di desteke min de poşeta IKEA.  Li ser min fanîleyê dayîka min yê spî yê 80s. Şeleke wek boyfriend, di bin de postalek di nav da goreyêd zer yên heta kî derê min kişandî. Dikevime nav rêwiyên Wanê, hema hoo bera xwe didin min. Nebêjine min ew rêwiyên Wanê ne, mirov ji axaftinên wan tê digihit ji xwe. Mamoyek li ber tenişta min bi dîmen li gel yekê diaxivît: "normal aramîşke" dibêjît. Yêke dî şaşbûna xwo bi: "sen allahııın" nîşan didet. Ew axaftinêd wan, zivistana çûyi ya me sê roja li Wanê derbas kirî tîne bîra min.

    Salek ewil di çileyê de. Ez Yehya û Azad. Me got em biçin qeleha wanê. Nizanim xweda çi ji me stend di wê çile beçeyê de bi destanikekê(lepik), me xwo avêt dolmîşa diçîte qelehê. Pereyêd çûyînê min dirêj kir bi dengeke nizm:

- sê xwendekar, min got. Şoforê bi maneya min fam nekir tiştek kir axir baş nayêt bîra min ka gotinek got yan hereket kir. Min vê carê bi dengeke bilind got:

- sê xwendekar. Bi şermekê me vegerand tirkî û me got: "üç öğrenci." Bi rûniştina me mamoyek ji me pirsî:

-Hûn ji ku ne? Me bi rêz ji mamo re got:

-Gever, Mûş, Mêrdîn. Mamo:

-Diyare hûn ji wê derê nîn in.

 Me nezanî ka em keyf xwoş bin yan xemgîn.

     Sedemêd nebûna zimanê kurdî gelek tiştên. Lê divêt em zêdetir li ser çêbûna tirkiya li Kurdistanê rawestin, li ser tirkiya kurdewarî. Ev hemi caran bo min zêdetir  xeternak hatiye. Ya ez dibêjim eve ku: ji bo çi tirkiya Wanê ya Bîngolê ya Diyarbekirê heye lê ya Colemêrgê,Mêrdînê,Şirnexê nîn e ? Mezinbûna bajaran, kozmopolîtîkbûn, politîkayêd bi zanetî li bajaran tê kirin hinek sedemên ji bo yî tirkî sempatîk nîşan biden. Li navçeya bajarên hêj ji axê neveqetîne ew sempatîkî hinekî zortir çêbûye.  Hûn ê nehe bibêjin li wan deran jî -Colemêrg, Mêrdîn, Şirnex- piranî zimanê Tirkî hakim bûye. Belê rast e li van deran jî di malan de tirkî tê axaftin lê hêj li van deran tirkiyeke kurdewarî çênebûye. Wek: " gidağ, hele söyle, yaparsın?" Belkî heta wextekê tê li her derê Kurdistanê tirkiyeke kurdewarî bibe hakim. Hingî ji nehe zêdetir tê zimanê tirkî bo me sempatîk bê, em ê hingî zêdetir bibêjin "ev e zimanê me ye, ma çi ferq heye?!"